Ә.Н.БӨКЕЙХАНОВ ЕҢБЕКТЕРІНДЕГІ ҚАЗАҚ ХАЛҚЫНЫҢ ДӘСТҮР ЛІ ШАРУАШЫЛЫҒЫНЫҢ ЖАҢҒЫРТУ МӘСЕЛЕЛЕРІ

Аннотация

Мақалада қазақтың ірі саяси, қоғам қайраткері, журналист және публицист Ә.Н. Бөкейхановтың XIX ғасырдың аяғы мен XX ғасырдың басындағы қазақтардың дәстүрлі шаруашылығын жаңғырту туралы ғылыми көзқарастары ұсынылған. Осы баптың мақсаты тәуелсіз елдің болашақ әлеуметтік-экономикалық дамуы туралы бірыңғай тұжырымдама шегінде баспасөз материалдарында жарияланған Ә.Н. Бөкейхановтың әртүрлі идеяларын жинақтау болып табылады.

Зерттеу нәтижелері Әлихан Бөкейхановтың Еуропада ғана емес, Азияда (Жапония) таралған озық әлеуметтік-экономикалық көзқарастарға сүйенгендігі туралы тезистерді қамтыды. Ол үшiн әлеуметтiк-экономикалық құрылымның идеалы «халықтық» өзiн-өзi басқару органдары - земстволар (жергілікті билік органдары) мен кооперативтер, өз кезегiнде, дәстүрлi құрылымдық қауымдастықтарға негiзделген. Әлихан Бөкейхановтың пікірінше, шаруашылықтың дәстүрлі түрлерін жаңғырту экономиканы одан әрі дамытуға негіз болуы тиіс. Оның жұмыстары тiршiлiктi қамтамасыз етудiң дәстүрлi жүйесiнiң проблемалары бiрыңғай кешендi проблема ретiнде көптеген факторларды ескере отырып шешiлуi тиiс екенiн айғақтайды, олардың iшiнде экологиялық маңызды деп санайды. Мұндай тәсіл жарты көшпелі мал шаруашылығының белгілі бір бөлігінде шаруашылық-мәдени типтегі қазақ даласының табиғи жағдайына бейімделгендігі ретінде сақтауды айқын көрсетті.